Geopolitieke spanningen en een onvoorspelbaar Amerikaans handelsbeleid zorgen voor onrust op de financiële markten. Veel opkomende economieën tonen zich echter opvallend veerkrachtig. Econoom Maritza Cabezas en Tim Crijns, fondsmanager van de Triodos microfinancieringsfondsen, leggen uit hoe lokale dynamiek en slimme aanpassingen de invloed van handelsonzekerheid beperken en welke kansen er liggen om als belegger echt impact te maken.
Het wispelturige handelsbeleid van de Amerikaanse president Donald Trump en de bij vlagen oplaaiende wereldwijde geopolitieke spanningen creëren onrust op de financiële markten. Hoe werkt dat door in opkomende markten?
Cabezas: "De kortetermijneffecten werken vooral indirect door in opkomende markten, bijvoorbeeld via de olieprijzen of de dollarkoers. Maar het beeld is lang niet zo negatief als je zou denken wanneer je alleen de krantenkoppen ziet. Sommige beleidsmaatregelen hebben op korte termijn zelfs positieve effecten. Toen de Amerikaanse tarieven werden aangekondigd, op wat Trump Liberation Day heeft gedoopt, hebben veel bedrijven in de Verenigde Staten leveringen uit het buitenland naar voren gehaald. Die voorraadopbouw is gunstig voor toeleveranciers in opkomende markten en voor de handelsbalans van die landen. Ook de daling van de dollar pakte goed uit. Omgerekend naar lokale valuta, nemen de rente- en aflossingsverplichtingen van dollarleningen in opkomende landen af."
Crijns: "Wij hebben een heat map gemaakt om snel in beeld te krijgen hoe tariefverhogingen na Liberation Day zouden doorwerken in onze microfinancieringsportefeuille in opkomende markten. Die liet al snel zien dat de daadwerkelijke impact behoorlijk meevalt. Veel microfinancieringsinstellingen zijn nauwelijks afhankelijk van internationale handel. Hun klanten zijn lokale boeren, winkeliers en ondernemers. Bovendien zijn de Verenigde Staten voor veel landen niet een heel belangrijke handelspartner. In de meeste Afrikaanse landen bijvoorbeeld vormt de handel met de Verenigde Staten hooguit 1% van het BNP, en werken eventuele hoge heffingen nauwelijks door in de economie van deze landen. In sommige landen kunnen de handelsmaatregelen wel indirect doorwerken, zoals in Mexico. Als de Amerikaanse economie afkoelt doordat Amerikaanse consumenten het was lastiger krijgen, heeft dat gevolgen voor grote handelspartners zoals Mexico."
Welke belangrijke langetermijntrends worden overschaduwd door de huidige onrust?
Cabezas: "De inflatie in de opkomende wereld is sterk gedaald. Dit jaar zal de inflatie uitkomen op 5% tegenover 8% in 2024. Dat is voor een deel te danken aan beter beleid van centrale banken, die sneller en doortastender handelen dan in het verleden. Al met al is het macro-economisch fundament van veel landen robuuster geworden. Wat gaat veranderen is de Amerikaanse ontwikkelingshulp die teruggeschroefd gaat worden. Een groot deel van die hulp is humanitaire hulp voor de meest kwetsbare landen, waar Triodos Investment Management niet of nauwelijks actief is. Bovendien krijgen overheden de kans om zelf een grotere rol te spelen bij het aanjagen van de eigen sociaaleconomische ontwikkeling. Dat doen ze door efficiënter te werken en heel gericht te investeren. Ook ontstaan er meer mogelijkheden voor private beleggers om het verschil te maken."
Crijns: "Veel mensen realiseren zich inderdaad niet hoe sterk de monetaire positie van veel opkomende landen in de afgelopen tien tot vijftien jaar is verbeterd. Ook de microfinancieringsinstellingen zijn in financieel opzicht volwassen geworden. Dat komt bijvoorbeeld naar voren in de wijze waarop ze veel meer lokale deposito’s aantrekken. Hierdoor worden ze minder afhankelijk van buitenlandse financiering in dollars, zodat ook het valutarisico daalt. Een andere ontwikkeling die de aandacht verdient, is de wijze waarop opkomende landen steeds meer onderling de samenwerking zoeken. Er ontstaan nieuwe handelsblokken zoals het Trans-Pacific Partnership, waarbij de Verenigde Staten niet betrokken zijn. Landen als Vietnam, Indonesië en Peru worden daardoor interessanter als economische hubs, wat ook financieringsbehoeften op lokaal niveau stimuleert."
Duurzaam beleggen is de afgelopen jaren minder populair geworden in de Verenigde Staten. Heeft die ontwikkeling invloed op jullie aanpak? En wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen in dit opzicht?
Cabezas: "Nee, want in Europa is er geen sprake van een tegenbeweging. Wat hier wél speelt, is dat strenge regelgeving een belangrijke achilleshiel vormt. Vooral de uitgebreide rapportageverplichtingen leggen bij sommige klanten een aanzienlijke last op de schouders. Maar impact realiseer je niet met het stapelen van rapportages. Impact ontstaat juist door bedrijven financieel te ondersteunen en de juiste keuzes te maken in de selectie van bedrijven, met aandacht voor duurzaamheid. In dat licht is het wenselijk dat de Europese Unie de toegevoegde waarde onderzoekt van bepaalde regels voor bedrijven in opkomende markten en hoe de regeldruk en de daaruit voortkomende kosten verlicht kunnen worden. Dat zou wel eens de sleutel kunnen zijn tot het aantrekken van meer geduldig kapitaal voor impactinvesteringen."
Crijns: "Triodos Investment Management realiseert die impact via investeringen in meer dan 40 landen, verspreid over Latijns-Amerika, Afrika, Azië en Oost-Europa. Een ontwikkeling die we wereldwijd zien, is de omschakeling van contant geld naar digitale betalingen. Waar klanten voorheen uren moesten reizen om hun rente contant te betalen op een stadskantoor, gebeurt dat nu vaak via een app. Dat is niet alleen veiliger – je hoeft immers niet meer met grote sommen geld over straat – maar bevordert ook digitale inclusie.
Een mooi voorbeeld komt uit Servië, waar een lokale financiële instelling in onze fondsportefeuille boeren ondersteunt via mobiel bankieren. Tijdens een veldbezoek zag ik hoe een kredietadviseur een boerenechtpaar hielp bij het installeren van de app van hun microfinancieringsinstelling, en hen vervolgens ook begeleidde bij het aanvragen van overheidssteun via een nationale subsidie-app. Voor dit stel, wonend op het platteland, was dat hun eerste ervaring met digitale overheidsdiensten. Zulke voorbeelden laten zien hoe microfinanciering ook bijdraagt aan bredere economische participatie.
Daarnaast zien we een sterke groei in financiering van duurzame toepassingen, zoals zonnepanelen, schoonkooktoestellen en woningisolatie. Deze investeringen maken huishoudens veerkrachtiger tegen de gevolgen van klimaatverandering en helpen tegelijkertijd om de energiekosten te verlagen. En wanneer klimaatrampen toeslaan – zoals overstromingen – zijn het vaak de microfinancieringsinstellingen die als eerste herstelkredieten verstrekken."
Webinar: Microfinance in turbulente tijden
Hoe kunnen microfinancieringsinstellingen in opkomende landen zich aanpassen en groeien in een wereld vol geopolitieke veranderingen en instabiele financiële markten? In dit webinar nemen experts – waaronder Tim Crijns – je mee in het onderwerp.
Of je nu een doorgewinterde investeerder bent of in de oriënterende fase, dit webinar biedt je de uitgelezen kans om rechtstreeks in contact te komen met experts en waardevolle inzichten op te doen over de toekomst van microfinanciering, met aandacht voor impact, risico's en rendement.
