De inflatie is torenhoog. De economische groei is tot en met het vierde kwartaal vorig jaar alleszins redelijk geweest, maar komt door die hoge inflatie ongetwijfeld onder druk. De oorlog, de sancties en de voortdurende logistieke verstoringen die nog zullen verergeren door de nieuwe lockdowns in China helpen ook bepaald niet mee. Er lijkt zich een dilemma voor centrale banken te presenteren.
De vraag is of ze de inflatie koste wat het kost moeten temmen, ook als daarmee een recessie wordt geriskeerd. Of moeten centrale banken prioriteit geven aan economische groei? In dat geval moeten we de hogere inflatie voor lief nemen en erop vertrouwen dat die weer vanzelf zal dalen?
Voor de ECB is het mijns inziens niet zo moeilijk, die heeft als kerntaak het bewerkstelligen en handhaven van prijsstabiliteit. Als de formele taakstelling van de ECB al niet duidelijk genoeg zou zijn, dan geven zowel de economische theorie als de economische geschiedenis meer dan voldoende houvast. De prioriteit hoort te liggen bij prijsstabiliteit. Zo simpel is het. Je kunt gewoon geen florerende economie bouwen op hoge inflatie.
Hoe een markteconomie werkt
In onze markteconomie speelt het prijsmechanisme een sleutelrol. Wat we produceren, hoe we dat doen, wie wat doet en wie wat consumeert, in een markteconomie wordt het allemaal gestuurd door prijsverhoudingen en de veranderingen daarin. Mislukt de aardappeloogst, dan stijgt de prijs zodanig dat er genoeg mensen naar rijst of pasta overstappen totdat het evenwicht op de aardappelmarkt hersteld is. En willen we meer van iets, dan stijgt de prijs waardoor meer aanbod wordt uitgelokt.
Om dit proces goed te laten werken is het wel nodig dat mensen de veranderingen van prijsverhoudingen als zodanig kunnen herkennen en dat die veranderingen worden gedreven door veranderingen in relatieve schaarste en in voorkeuren. Wie de supermarkt binnenloopt en ziet dat aardappelen duurder zijn geworden, loopt wellicht door naar de rijst of de pasta.
Maar bij hoge inflatie weet je niet of de prijzen van rijst en pasta niet nog meer zijn gestegen dan die van aardappelen. Je blijft dan op en neerlopen doordat prijsveranderingen veel moeilijker te interpreteren zijn en dat verstoort de economie. Ik hoor mensen momenteel klagen dat tal van prijsverhogingen niet gerechtvaardigd zijn op basis van kostenontwikkelingen. Dat vermindert de collectieve welvaart.
De lessen van de jaren 70 zijn helder
Wie oud genoeg is, kan zich de jaren zeventig herinneren. De door het oliekartel OPEC afgedwongen verhogingen van de olieprijs gaven een eerste inflatie-impuls. Ik schrik als mensen nu zeggen dat de centrale bank toch niets tegen hogere olieprijzen kan doen en daarom maar beter stil kan blijven zitten. Dat is precies wat in de jaren zeventig gebeurde. Uiteindelijk zette zich na de aanvankelijke impuls van hogere olieprijzen toen een steeds breder inflatieproces in beweging. Dat leidde tot verstoringen in de economie en een verlies aan koopkracht dat gezinnen en bedrijven op elkaar probeerden af te wentelen in een loon- en prijsspiraal.
We belandden in een recessie
In de jaren zeventig bedroeg de inflatie in ons land gemiddeld 7,0%. Echt houdbaar economisch herstel kwam bij een dergelijk hoge inflatie niet van de grond. Hoewel velen in de WAO werden ‘geparkeerd’ en er werd aangestuurd op vervroegd uittreden, bleef de werkloosheid oplopen. Uiteindelijk brachten de centrale banken met harde hand de inflatie toch onder controle. De werkloosheid in ons land bedroeg daardoor wel meer dan 10%, toen ik mij op de arbeidsmarkt meldde…
Voor mij is de les helder. Er is voor centrale banken helemaal geen dilemma tussen het beteugelen van de inflatie en het voorkomen van een recessie. Als je de inflatie z’n gang laat gaan, belandt de economie sowieso een keer in een recessie en dan wordt het heel pijnlijk om de orde te herstellen. Met haar getreuzel neemt de ECB onbegrijpelijke risico’s.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.
