Waar duurzaam beleggen inmiddels haar momentum kwijt lijkt te zijn geraakt, wordt beleggen in defensie mogelijk steeds populairder. Kan beleggen in de defensie-industrie gezien worden als een duurzame belegging? Laura van Geest, bestuursvoorzitter van de AFM betoogde op een Linkedin post al, ‘liever niet’.
ReArm Europe
Geopolitieke ontwikkelingen en de oorlog tussen Oekraïne en Rusland in het bijzonder lijken de Europese Green Deal naar het tweede plan te hebben geschoven. Het ‘ReArm Europe Plan/Readiness 2030’ van de Europese Commissie begin maart lijkt nu de hoogste prioriteit te hebben. Europa moet zorg dragen voor haar eigen veiligheid, is de gedachte. Het plan omvat een tal van maatregelen. Eén daarvan is de oproep van de Europese Commissie om de private sector te laten beleggen in de defensie-industrie via de op te zetten Savings and Investments Union (SIU). Past beleggen in defensie wel binnen de huidige Europese duurzaamheidsregels?
Europese duurzaamheidsregelgeving
Enerzijds houdt het huidige Europese duurzaamheidsraamwerk geen rekening met beleggen in defensie. Iets wat op het eerste gezicht ook logisch lijkt. Bij de totstandkoming van de Europese duurzaamheidsregelgeving die gericht is op de groene energietransitie is nauwelijks gedacht aan de defensie-industrie. Anderzijds voorziet Europese duurzaamheidsregelgeving niet in beperkingen om te beleggen in de defensie-industrie. In haar mededeling uit juni 2023 over de toepassing van de taxonomie gaf de Europese Commissie al aan: ‘de defensie-industrie wordt erkend als een sector die een cruciale bijdrage levert aan de veerkracht en veiligheid van de Unie – en daarmee aan de vrede en sociale duurzaamheid’.
Alleen als het gaat om zogenaamde controversiële wapens legt de Europese taxonomie, de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) beperkingen op. Ook de EU klimaattransitie benchmarks (KTB) en door EU Parijs aligned benchmarks (PAB) sluiten deze beleggingen uit. Op grond van de SFDR worden antipersoonsmijnen, clustermunitie, chemische wapens en biologische wapens onder controversiële wapens verstaan. Afgezien hiervan lijken er geen andere significante belemmeringen of verboden van toepassing op conventionele wapens, maar zelfs ook niet op nucleaire wapens.
Beleggen in defensie in artikel 8 en artikel 9 fondsen
Artikel 8 SFDR fondsen, zogenaamde lichtgroene fondsen, kunnen al sinds de inwerkingtreding van de SFDR, beleggingen in de defensie-industrie bevatten. Hetzelfde geldt voor artikel 9 SFDR-fondsen, al zij hierbij opgemerkt dat een belegging in een defensieaandeel dan wel gekwalificeerd moet worden als een duurzame belegging, zoals gedefinieerd in de SFDR. Artikel 9-fondsen mogen immers uitsluitend uit duurzame beleggingen bestaan.
Wel brengen de ESMA Richtsnoeren over fondsnamen waarin ESG-termen of duurzaamheidsgerelateerde termen worden gebruikt beperkingen met zich mee. Wil een fondsbeheerder een ESG- of andere duurzaamheidsgerelateerde term gebruiken in haar benaming, dan mag het fonds niet beleggen in controversiële wapens vanwege de van toepassing zijnde KTB of PAB.
‘Liever niet’
Hoewel buiten controversiële wapens er misschien strikt genomen geen echte belemmeringen zijn om beleggingen in de defensie-industrie op te nemen in ESG-portefeuilles, lijkt het mij een brug te ver om te zeggen dat dit verenigbaar is met duurzaam beleggen. De productie, vervoer en het gebruik van wapens in oorlogen heeft immers een directe negatieve, zo niet een vernietigende impact op de mens, milieu en klimaat. De CO2-uitstoot inzet van materieel en wapens in oorlogen is immers gigantisch. Uit een onderzoek van uit 2022 van Parkinson, Stuart en Linsey Cottrell werd de uitstoot van broeikasgassen bij militaire inzet geschat op ongeveer 5,5 procent wereldwijd.
Duurzaam beleggen zouden wij moeten blijven bezien binnen de oorspronkelijke context en geest waarvoor het Europese duurzaamheidsraamwerk bedoeld is, namelijk de energietransitie en de transitie naar een duurzame samenleving. Ook de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties zouden daarbij leidend moeten zijn.
Met andere woorden, beleggen in defensie is niet hetzelfde als beleggen in een duurzame samenleving. Ook al is dit gericht op onze eigen veiligheid. In dat opzicht kan ik de oproep van Laura van Geest ‘liever niet’ alleen maar van harte ondersteunen. Sterker nog, beleggen in de wapenindustrie als een vorm van duurzaam beleggen is pure greenwashing.
Randy Pattiselanno is Legal & Regulatory Consultant bij de Projective Group.
